II-4-3.a ĐĐTVK quyển 6&7

Về trang trước (quyển 5)

ĐẠI ĐƯỜNG TÂY VỰC KÝ - QUYỂN 6

(大唐西域記卷第六)

[Đi qua 04 nước]

1- Sravasti (Thất-la-phiệt) → 2- Kapilavastu (Ca-tì-la-vệ) → 3-Dharmauly (Lam-ma) → 4- Kusinagara (Câu-thi-na)

① → Huyền Trang đi về hướng Đông bắc 500 dặm đến Sravasti (Śrāvastī, Thất-la-phiệt室羅伐, Thất-la-phạt-tất-để室羅伐悉底She-lofa- si-ti, Xá-vệ舍衛). Srāvasti là thủ đô của Vương quốc Kosala.

Có cả trăm ngôi chùa, tăng chúng cả ngàn người. Đều học Chánh Lượng Bộ正量部 (Sammatīya), khi Huyền Trang đến chỉ còn là di chỉ.

Chánh Lượng Bộ là một trong hai mươi bộ phái Tiểu thừa, phát triển sau khi Phật nhập diệt 300 năm, bộ này rất thịnh hành chỉ sau Nhất thiết Hữu bộ. Giáo nghĩa được ghi trong luận Tam Di Để Bộ三彌底部 (3q) là thuyết “nhân ngã thật hữu”…

Vương quốc Kosala (Kiều-tátla 憍薩羅) của vua Ba-tư-nặc波 斯匿 (Skt. Prasenajit) dài 350km từ Tây sang Đông, rộng 270km từ Bắc xuống Nam. Điểm cực Tây của nó nằm khoảng 70km phía Tây Lucknow. Sông Aciravati nối thủ đô nước Kosala với hệ thống sông Hằng. Srāvasti nằm trên một trong những tuyến đường thương mại quan trọng thời cổ Ấn Độ.
Vương quốc này rộng lớn, trải dài từ sông Ghaghara đến chân núi Himalaya. Và từ sông Karnadi phía Tây dãy Dhaulagiri đến Faizabad ở phía Đông.

Thời Đức Phật, kinh thành này được nhắc đến nhiều trong kinh điển. Nay còn nhiều tháp ghi lại sự tích. Có những sự việc còn được ghi lại. Cách thành năm sáu dặm về phía Nam có rừng Thệ Đa逝多, nhà Đường gọi là Thắng Lâm勝林.
- Trong kinh Tương Ưng Bộ (Saṃyutta-nikāya) [tương đương với Tạp A Hàm] trong nhiều phẩm có nhắc đến thành Sravasti.- Mở đầu bản kinh: “Nhất thời Phật tại Xá-vệ quốc, Kỳ thọ Cấp Cô Độc viên...” trong các kinh Kim Cang, Lăng Nghiêm.

Vườn ông Cấp Cô Độc給孤獨 (Anāthapiṇḍada) và rừng cây thái tử Kỳ-đà耆 陀 dâng cúng để xây tinh xá Kỳ Viên祇園 (Jetavana). Tinh xá cách vương thành khoảng 2km, gần sông Rapti (Lạp-ba-đề拉波提河).

- Vua Ba-tư-nặc yết kiến và quy y với Đức Phật. Nhờ vậy chánh pháp phổ cập khắp lãnh thổ Kosala.- Nơi Phật lưu trú hai mươi lăm mùa mưa tại tinh xá Kỳ Hoàn.- Ương-quật-ma-la (Skt. Aṅguli-mālya) được Phật cảm hoá và xuất gia theo Phật. Hiện còn một tháp kỷ niệm.Còn rất nhiều di tích và chuyện tích về nơi chốn này! Cảm động thay khi theo bước chân Ngài đến đây!

Sravasti- Xá Vệ

Kỳ thọ Cấp Cô Độc viên (Vườn ông Cấp Cô Độc, rừng cây Thái tử Kỳ-đà)

②→ Từ Xá-vệ về hướng Đông Nam 800 dặm đến xứ Kapilavastu (Kiếp-bỉ-la-phạt-tốt-đổ劫比羅伐窣堵). Khi Huyền Trang đến cung thành đều hoang phế. Có trụ đá vua A Dục xây, cao ba mươi thước trên khắc đầu sư tử . Góc thành phía Nam có tinh xá trưng bày tranh vẽ Thái tử vượt thành xuất gia. Bốn cổng thành đều có tinh xá trưng bày tranh Thái tử du ngoạn thấy cảnh người già, người bệnh, người chết, và Sa-môn.

Cách đô thành về phía Nam vài dặm trong rừng Nyagrodha (Ni-câu- luật尼拘律, rừng Cây Đa) có một ngôi tháp do vua A Dục xây, là nơi sau khi Thái tử thành đạo, lần đầu về gặp vua cha Tịnh Phạn.

Kapilavastu (Ca-tì-la-vệ)

Kapilavastu (Kiếp-bỉ-la-phạt-tốtđổ 劫比羅伐窣堵) xưa gọi là Ca-tỳ- la-vệ迦毘羅衛. Nay là Tilaurakot thuộc địa phận Nepal (Nê-bạcnhĩ 尼泊爾). Kapilavastu là tên cũ của Taulihawa (Kapilbastu, Kapilvastu District, Tilaurakot). Cách phía Tây Kathmandu 250km. Kapilavastu được định vị trí 27.
°576455Bắc 83.°54978Đông.

Siddharthnagar là một hạt trong bang Uttar Pradesh, Bắc Ấn. Huyện Siddharth Nagar nằm ở biên giới quốc tế của Nepal. Đây là thành Ca-tì-la-vệ, nơi Thái tử Sĩ-đạt-ta rời bỏ năm 29 tuổi.
Tên này được chấp nhận vào năm 1980.

Di chỉ rừng Cây Đa

Ni-câu-luật尼拘律 (gọi là rừng Cây Đa) nơi đây khi Đức Phật về hoà giải sự tranh chấp giữa hai bộ tộc Sakiya và Koliya về việc sử dụng nguồn nước sông Rowai. Bà Mahāprajāpatī (Gautamī, Kiều Đàm Di憍 曇彌, Ma-ha-ba-xà-ba-đề摩訶波闍波提, dịch là Đại Ái Đạo大愛道) đến xin Phật xuất gia. Nay là Nigrodharama.

Nigrodhārāma tọa độ 27.528186° Bắc 83.040757° Đông, là một rừng cây đa gần Kapilavastu, nơi Đức Phật cư trú lần đầu sau khi giác ngộ trở về. Nigrodharama hiện ở làng Kudan, cách Tilaurakot 6km về hướng Nam. Hiện còn tìm thấy hai di chỉ tháp.

Mahāprajāpatī là di mẫu của thái tử Tất-đạt- đa. Sau khi Đức Thế Tôn thành đạo 5 năm và sau khi vua Tịnh Phạn băng hà, Bà cùng với 500 người nữ chủng tộc Thích-ca đến rừng Cây Đa xin Phật xuất gia, nhưng lần này Đức Phật chưa chấp thuận. Về sau bà đến Tỳ-xá-li xin xuất gia lần nữa. Và từ đó giáo đoàn Tỳ-kheo-ni được thành lập tại đây. Về sau Bà ngồi kiết già nơi thành Tỳ-xá-ly nhập diệt.

Về hướng Đông Nam cả trăm dặm đến rừng Lạp-phạt-ni臘伐尼, trong rừng có ao. Hướng Bắc ao có cây hoa Vô Ưu. Nơi đây chính là nơi Đức Phật đản sinh.

Kapilavastu

Làng Lumbini ở phía Đông Kapilavastu 25 km là nơi thái tử Siddhartha Gautama đản sanh vào thế kỷ thứ VI trước công nguyên. Lumbini vị trí tại Trung Nam Terai thuộc Nepal, nằm dưới chân dãy Himalayas).

Trụ đá tại Lumbini

Hiện nay đầu trụ đá không có hình gì cả, nhưng trong ký sự Huyền Trang có ghi “Đầu trụ đá có hình con ngựa rất mỹ thuật và trơn láng”.

 Trên thân trụ có khắc 5 hàng chữ tiếng Brahmi. Trích đoạn dịch nghĩa như sau: “Vua Priyadarsin, được các vị thiên thần kính mến và ủng hộ, Ngài tự thân hành đến đảnh lễ nơi này, sau khi lên ngôi được 20 năm. Chỗ này là nơi Đức Sakya Muni đản sanh. Ngài truyền lệnh cho các quan trong triều xây dựng một pho tượng rất lớn và đặt một trụ đá dựng tại chỗ này, để đánh dấu chỗ Đức Thế Tôn xuất thế. Từ đó về sau Vua truyền lệnh dân làng Lumbini được miễn đóng thuế nghi lễ và chỉ trả 1/8 lợi tức mà thôi”. [Đường về xứ Phật - T.MinhChâu]

③→ Đi về phía Đông 500 dặm qua khu rừng hoang, đầy thú dữ, trong rừng có nhiều tháp xưa. Tháp có nhiều dấu tích Phật tuy bị bỏ hoang trong rừng lâu nhưng còn khá tốt. Đến xứ Lam-ma藍摩Lan-mo (Rāmagrāma), nước này giờ đã hoang phế không còn dấu tích gì.

Khi Đức Như Lai nhập diệt, vị vua xứ này đến nhận xálợi đem về nước tạo tháp để tôn trí xá lợi. Bên cạnh tháp có ao nước. Huyền Trang được nghe kể lại rằng, khi Vua A Dục đến đây muốn kiến tạo thêm bảo tháp, nhưng gặp nhiều trở ngại nên đình lại mặc dù đã chuẩn bị sẵn sàng.    

Lam-ma藍摩 nay là Damauli. Có một tháp gạch bên bờ sông Jharahi do vua A Dục xây.

Cách đó không xa có chùa Sa-di, chùa này chỉ có các vị Sa-di trông coi, không có các vị Tỳ-kheo.

Phía Đông chùa này là rừng lớn, đi hơn trăm dặm đến một bảo tháp vua A Dục dựng, đánh dấu nơi Thái tử bỏ hoàng bào, chuỗi ngọc giao lại phụ thân. Thái tử rời thành lúc nửa đêm, đến sáng thì tới đây.

④→ Từ chùa Sa Di沙彌 đi hướng Đông nam qua một khu rừng lớn, đi 100 dặm qua khỏi rừng đến Kusinagara (Câu-thi-na-yết-la拘尸那揭羅). Thành đã đổ nát, làng xóm tiêu điều, dân cư thưa thớt. Phía Tây thành có tinh xá xây bằng gạch bên trong có tượng Như Lai Niết-bàn. Gần đó có nhiều di tích như chỗ ở của Thuần Đà純陀, nơi trà tì Phật...

Kusinagar (Kushinagar, Kuśinagara, Câu-thi-na-yết-la拘尸那揭羅) là đô thành của nước Malla (Mạt-la末羅), thuộc Trung Ấn Độ, cũng là một trong mười sáu nước thời Phật tại thế. Nay phần lớn học giả cho rằng Kasia (Ca-tư-a迦斯阿) là đất cũ của Câu-thi-na, nay thuộc bang Uttar Pradesh, Ấn Độ.

Tượng Như Lai Niết-bàn dài 6,2m bằng đá được tạc vào thế kỷ thứ V, còn đến ngày hôm nay, dù đã có thời gian nằm trong đống gạch vụn.

→ Tây Bắc vài dặm qua sông Ajitavatī (A-thị-đa-phạt-để阿恃多 伐底), dịch ý là Vô Thắng無勝 và đến rừng Sala bên bờ sông. 
Loại cây này theo Đại Đường Tây Vực Ký thì cây Sa-la娑羅 vỏ xanh trắng, lá lóng lánh và trơn dịu. Có bốn cây thật cao, nơi đây Phật nhập Niết-bàn

Sông A-thị-đa-phạt-để lược gọi là sông Bạt-đề跋提, Đức Thích-ca nhập Niết-bàn phía Tây sông, nên sông này nổi danh. Nay là sông Little Gandak.

Thôi đủ rồi, này Anada, đừng phiền muộn khóc than. Ta đã chẳng thường bảo ông rằng, chúng ta phải chia lìa mọi vật thân thiết, khả ái đối với chúng ta, chúng ta phải từ giã chúng, vì vật gì được sanh khởi, được thành hình được tạo tác tất phải chịu biến hoại. Không thể nào có một vật như vậy lại không tiêu diệt...

Càng về phía Bắc trời càng lạnh. Nắng sớm cuối thu không làm tan nổi bầu trời sương dày đặc. Bóng hai hàng cây bên đường bao phủ lấy chúng tôi... Mọi người đều im lặng và ra chiều suy nghĩ. Riêng chúng tôi, nỗi buồn thắm thiết của người con mới được phép trở về thăm mộ cha sau khi nghe tin cha mất từ lâu, đeo nặng bên lòng từ khi cất bước lên xe...

(Đường Về Xứ Phật - Thích Minh Châu)

ĐẠI ĐƯỜNG TÂY VỰC KÝ - QUYỂN 7

(大唐西域記卷第七)

[Đi qua 05 nước]

1- Varanasi (Benares, Ba-la-yết-tư) → 2- Ghazipur (Yuddhapati Chiến Chủ) → 3-Vaishali (Phệ-xá-li) → 4- Darbhanga (Phất-lật-thị弗栗恃) → 5- Nê-ba-la 尼波羅

①→ Ngài băng qua khu rừng đi 500 dặm đến xứ Varanasi (Ba-la-yết-tư婆羅痆斯), nay là Ngõa-lạp-na瓦拉那. Đô thành gần sông Hằng殑伽, có ba mươi ngôi chùa, gần hai ngàn tăng sĩ, theo Tiểu thừa Nhất thiết Hữu bộ.

Trong thời Đức Phật, Varanasi là thủ đô của vương quốc Kashi. Kinh đô trải dài 5km dọc theo bờ Tây sông Hằng.

Varanasi (Vāranasi, Benares, Banaras, Benaras, Bối-na-lạp-tư貝那拉斯) vị trí 25.3333° Bắc 83° Đông. Cổ Ấn Độ gọi là Kashi hay Kasi (Ca-hi卡希) có nghĩa là đô thị ánh sáng. Chúng ta quen gọi là Ba-la-nại波羅奈.

 Vāranasi là một đô thị Thánh (holy city) nổi tiếng tọa lạc bên dòng sông Hằng, thuộc tiểu bang Uttar Pradesh- Ấn Độ, nay là Ngõa-lạp-nạp-tây瓦臘納 西. Tương truyền đã được thành lập 6.000 năm trước công nguyên.

Varanasi (Benares) năm 1922

Khoảng thế kỷ thứ tư tới thế kỷ thứ sáu trước công nguyên, nơi đây là trung tâm học thuật.

Varanasi-Ganges

Thành phố Varanasi nằm trên bờ Tây (tả ngạn) sông Hằng, giữa hai con sông - phía Bắc là sông Varuna và phía nam là sông Assiđổ vào dòng sông Hằng. Đoạn này sông Hằng chảy hướng từ Nam ra Bắc rồi rẽ hướng Đông Bắc. Người ta tin rằng tắm ở sông Hằng tại Benaras sẽ được cứu độ và hỏa táng tại các bến sông này sẽ lên thẳng thiên giới.

Varanasi khí hậu ẩm ướt mang tính chất cận nhiệt đới, nhiệt độ thay đổi chênh lệch giữa mùa hè và mùa đông. Mùa hè dài từ trước tháng tư đến hết tháng mười, có gió mùa, khô và nóng thổi qua, nhiệt độ từ 32°C - 46°C. Đợt khí lạnh từ vùng Himalayan thổi qua thành phố trong mùa đông, từ tháng mười hai đến tháng hai, nhiệt độ từ 5°C - 15°C, thường có sương mù.

Bình minh trên sông Hằng

Nhà văn Mỹ Mark Twain có một lần đã viết rằng, “Benares xưa hơn lịch sử, xưa hơn truyền thống, xưa hơn ngay cả huyền thoại và tuổi của nó gấp đôi tất cả những thứ vừa kể cộng lại.. .” (Benares is older than history, older than tradition, older even than legend, and looks twice as old as all of them put together).

Benares bên dòng sông Ganges

 Sông Varuna là sông nhánh phụ của sông Ganges, nó lấy từ tên vị thần Varuna. Nguồn của sông Varuna ở vị trí 25°27′Bắc 82°18′Đông, chảy từ hướng Đông đến Đông nam khoảng 100km và hợp dòng với sông Hằng tại tọa độ 25°19′46″Bắc 83°02′40″Đông, coi như dòng của Varanasi. Tên Varanasi có nguồn gốc từ tên con sông.

Nơi sông Varuna gặp sông Hằng

 Qua sông Varuna (Bà-la-ni婆羅痆), đi về phía Đông bắc hơn mười dặm có chùa Lộc Dã鹿野, tăng chúng một ngàn năm trăm người, theo Tiểu thừa Chánh Lượng Bộ. Giữa đại viện có tinh xá, trong thất có một tượng Phật bằng đá, tạc theo tư thế chuyển pháp luân. Lại là nơi Phật độ năm anh em ông Kiều Trần Như憍陳如, theo lịch sử lần giảng pháp đầu tiên này là vào năm 528 trước công nguyên. Nơi đó có một chỗ kỷ niệm Phật dừng chân trong mùa mưa, mùa an cư đầu tiên. Khi ngài Huyền Trang đến nơi này là một cái đền kỷ niệm cao 60m. Giờ thì chỉ còn một nền đá.

Lộc Dã tức Lộc Dã Uyển鹿野苑 tại Sānāth (Sāraṅganātha, Sa-nhĩ-na-tư沙 爾那斯) vị trí 25.3811° Bắc 83.0214° Đông. Sarnath cách Varanasi 13km về phía Đông Bắc vùng ngoại ô Vāranasi.Bài pháp “Kinh Chuyển Pháp Luân” được giảng tại đây. Ngày nay người ta tìm thấy tháp được xây bằng gạch trước thời vua A Dục, thế kỷ thứ ba trước công nguyên. Nơi đây còn tìm thấy một trụ đá của vua A Dục ghi rằng “Tăng đoàn không được chia rẽ...”

Sarnath- Tháp Dhamek cao 13m. Tháp được xây dựng vào thời vương triều Gupta (Cấp-đa笈多), thế kỷ thứ VI trước Công nguyên.

Sarnath còn có các tên Mrigadava, Rishipattana, Isipatana. Dịch sang Trung Quốc có các tên Lộc Dã Uyển, Tiên Nhân Luận Xứ仙人論處, Tiên Nhân Trụ Xứ仙人住處, Tiên Nhân Đọa Xứ仙人堕處, Tiên Nhân Lộc Viên仙人鹿園. Mrigadava ý là Vườn nai (Lộc Viên鹿园)
Isipatana ý là bậc Thánh (Pali: Isi, Sanskrit: Rishi). Địa danh này thường thấy trong kinh tạng Pali. Tương Ưng Bộ I, chương 4. Tăng Chi Bộ I, chương ba...

Năm vị Tỳ-kheo lễ kính biểu tượng pháp luân của Phật pháp.

Sarnath nguyên từ Saranganath, ý là vua nai (Lộc Vương鹿王), lấy theo ý trong truyện tiền thân Phật, Bồ Tát hoá hiện làm nai chúa, vì muốn bảo trọng đàn nai, đem thân mình nạp cho Quốc vương. Quốc vương nhân đây cảm động, lập công viên để bảo vệ đàn nai, và công viên còn đến bây giờ.Vườn Lộc Uyển về sau thành trung tâm Chánh Lượng Bộ của Phật giáo.

Chánh Lượng Bộ正量部 (Sammatīya) [vì san định sự đúng sai nên gọi là Lượng, lượng không sai lầm nên gọi là Chính, do từ đó lập ra pháp nghĩa nên gọi là Bộ]. Giáo nghĩa chủ yếu là “nhân ngã thật hữu”, và Sinh diệt luận là phần đặc sắc của bộ luận này.

Sau thế kỷ XII, Lộc Uyển bị phá hủy nghiêm trọng.

Vườn Nai

Ashoka pillar tại Sarnth

Tháp Chaukhandi- Tháp này còn có tên Ngũ Tỳ Kheo Nghênh Phật五比丘迎佛塔

② → Dọc theo sông Hằng 300 dặm về hướng Đông đến xứ Yuddhapati (Chiến-chủ戰主Chen-chu). Đô thành giáp sông Hằng, dân cư giàu có, đất đai màu mỡ nên cày cấy trồng trọt được. Khí hậu ôn hòa. Có mười ngôi chùa, tăng chúng cả ngàn tu theo Tiểu thừa. Phía Tây bắc thành lớn có đại tháp do vua A Dục xây.

Từ thành đi về hướng Đông nam hơn hai trăm dặm có chùa A-tị- đà-yết-lạt-noa阿避陀羯剌拏 (Aviddhakarna), chùa chạm trổ tinh vi, tăng chúng nghiêm túc.

Từ chùa đi về hướng Đông nam khoảng 100 dặm, qua sông Ganga đến ấp Ma-ha-sa-la摩訶娑羅Mo-ho-so-lo (Mahāsāra), dân nơi đây thuộc dòng Bà-la-môn, không kính tín đạo Phật, nhưng khi gặp sa-môn thường thăm dò trình độ hiểu biết. Nếu sa-môn uyên bác thì họ rất kính trọng.

Di chỉ tại Ghazipur

Yuddhapati (Yodhapati, Yodharāja-pura, Garjapatipura) ngày nay là Ghazipur. [Theo Cunningham]Ghazipur 25°35′Bắc 83°34′Đông, cao độ 62m là một thành phố hạt Ghazipur, bang Uttar Pradesh, Ấn Độ. Ghazipur cách phía Đông thành phố Varanasi 70km.
Chùa A-tị-đà-yết-lạt-noa阿避陀羯剌拏 nay tại Bikapur.
Ấp Ma-ha-sa-la摩訶娑羅 nay là làng Masār.

③ → Huyền Trang đi về hướng Đông bắc qua sông Hằng 140 dặm đến xứ Vaishali (Phệ-xá-li吠舍厘fei-she-li) bên bờ sông Gandak.

Vaishali

 Vaishali (Vaiśāli, Phệ-xá-li吠舍離, Tì-da-li毘耶離, Tì-xá-li毘舍離). Vùng Vaishali huyện Muzafarpur là một địa hạt trong bang Bihar, Ấn Độ. Vaishali cách phía Bắc thủ phủ Patna 58km. Lịch sử vùng này rất xưa, có thể được đặt tên theo vị vua Vishal trị vì thời Mahabharata. Vaishali là thủ đô của cộng hoà Licchavi (tộc Li-xa-tì離車毘 [599BC]). Có hai sông lớn trong bang này là Ganges và Gandak.

kali Gandaki

 Sông Gandak là sông nhánh của sông Ganges. Khởi nguyên từ cao nguyên Tây tạng, phía Bắc dãy Himalayas trong vùng Mustang của Nepal, gần biên giới Tây Tạng, với tên Gandaki River (Kali Gandaki) nó là sông chính tại Nepal. Nó đổi tên nhiều lần theo các vùng đất khi nó chảy qua.

Nó chảy len lỏi qua các dãy núi cao chót vót, đổi hướng chảy nhiều lần, cuối cùng đang chảy về hướng Tây, nó đánh một vòng cong chảy về hướng Đông nam nơi nó vào địa phận Ấn Độ tại bang Bihar, rồi hoà nhập vào sông Ganges gần Hajipur, và Patna.

Trụ đá tại Vaishali

Nơi đây có nhiều truyện tích:
- Chính tại đây do lời thỉnh cầu của Di mẫu Mahāprajāpatī-Gautamī (Ma-haba- xà-ba-đề摩呵波闍波提) mà giáo hội Ni được thành lập, vào tháng mùa mưa năm 524 trước công nguyên.
- Đức Phật hứa với Ma vương sẽ nhập Niết-bàn và tuyên bố sẽ nhập Niếtbàn.- Sau khi Đức Phật nhập diệt xá-lợi của Ngài được chia thành 10 phần và tộc Tỳ-xá-li được một phần thờ tại đây.- Trong bản kinh Duy Ma Cật維摩詰, chúng ta đọc thấy câu: “Như thị ngã văn, nhất thời Phật tại Tỳ-da-li, Am-la thọ viên, dữ chúng đại Tỳ-kheo...”Nhân bản kinh này, để lại một thuật ngữ trứ danh trong nhà Thiền: “Tỳ Da Đổ Khẩu毗耶杜口”.
- Cô Am-ma-la菴摩羅 dâng cúng đất vườn. Sau này xuất gia trở thành một trong mười đại đệ tử ni, chứng A-la-hán.
Lúc ngài Huyền Trang đi qua còn nền cũ.- Cách đó không xa là vườn xoài nơi Di mẫu và các Tỳ-kheo ni chứng nhập Niết-bàn.- Kinh điển kết tập lần thứ II tại Phệ-xá-li, có 700 Tỳ-kheo họp tại thành Phệ-xá-li, nên còn gọi lần kết tập này là “Thất bách tập pháp”.

Hai trăm dặm về hướng Tây bắc thành Phệ-xá-li, có một cổ thành hoang phế là nơi ngày xưa Phật thuyết kinh Bổn Sanh.

Ngài lên đường đi về hướng Nam 100 dặm qua sông Gandak đến đô thị Svetapura (Thấp-phệ-đa-bổ-la吠濕多補羅). Nơi đây chùa viện đổ nát, nhà cửa hư hoại. Tuy nhiên tăng chúng tu theo Đại thừa. Tại nơi đây có tháp vua A Dục kỷ niệm nơi Đức Phật nhìn về nước Câu-thi-na phương Bắc và nước Ma-kiệt-đà phương Nam. Ngài đứng trên tảng đá này bảo với A-nan: “Đây là nơi cuối cùng ta lưu dấu chân, rồi sẽ nhập Niết-bàn”. Hiện nay còn tảng đá lưu dấu chân Như Lai, chiều dài tám tấc, chiều ngang sáu tấc.

④ → Đi về hướng Đông nam hơn 500 dặm đến nước Phất-lậtthị 弗栗恃. Đất đai phì nhiêu, dân ít kính tín Phật giáo. Có mười ngôi chùa, tăng đồ chưa tới ngàn người, học Đại thừa lẫn Tiểu thừa. Phía Bắc sông có ngôi chùa, tăng chúng ít, không nghiêm túc trong việc tu học.

Đi về hướng Tây có bến sông, nơi đây có truyện tích Đại ngư (cá lớn), cá kể lại những nghiệp mình làm từ trước nên đọa làm loài này, nhân đây Phật chỉ dạy. Ngư dân quanh vùng cũng được cảm hóa. Hướng Đông bắc có tháp của vua A Dục xây dựng.

Phất-lật-thị (nay là Darbhanga)

Phất-lật-thị弗栗恃Fo-li-shi, nay là Darbhanga (Đạt-nhĩ-bành-gia達尓彭加).
Nước này của bộ tộc Bạt-kì跋祈 (Vṛji), Bạt-kì là một trong mười sáu bộ tộc thời Phật còn tại thế. Theo kinh Du Hành trong Trường A Hàm 2, khi vua A-xàthế 阿闍世 Ajātaśatru (con của vua Tần-bà-sa-la頻婆娑羅 Bimbisāra) muốn đánh nước Bạt-kì cho đại thần hỏi ý kiến Đức Phật. Phật dạy nước Bạt-kì có đủ bảy pháp nên nước an ổn lâu dài, không thể đánh chiếm được. (Bảy pháp là: Người dân cùng họp bàn việc nước. Vua tôi hòa thuận, trên kính dưới nhường. Vâng giữ pháp luật, lễ độ. Hiếu thảo với cha mẹ, kính thuận Sư trưởng. Cung kính tông miếu, quý trọng quỷ thần. Chân chính, trong sạch, không tà hạnh. Phụng thờ sa-môn.) Vua A-xà-thế nghe vậy liền bỏ ý định xâm lăng nước Bạt-kì.
Thời Huyền Trang sang Ấn Độ, vua của Ấn Độ bấy giờ dòng dõi Bạt-kì.

⑤ → Đi hướng Tây bắc vượt đèo băng suối hơn 1.500 dặm tới nước Ni-bà-la尼波羅. Nước này nằm trong vùng núi Tuyết. Thung lũng tiếp nối xen lẫn với núi non chập chùng. Đô thành hơn hai mươi dặm. Nơi đây sản xuất đồng đỏ, trâu đuôi dài... Khí hậu lạnh, dân chúng tính tình cang cường, tà chánh đều tin.

Tăng đồ trên hai ngàn người, học Tiểu thừa và Đại thừa. Vua Ương-thâu-phạt-ma là người học vấn sâu rộng, tôn trọng Phật học, đã biên soạn sách Thanh Minh luận.

Ương-thâu-phạt-ma鴦輸伐摩 (Aṃśu-varman) dịch là Quang Trụ光冑. Ông là vị vua của Nepal (Ni-bạc-nhĩ尼泊爾) vào thế kỷ thứ VII.
Ni-bà-la (Ni-bạc-nhĩ尼泊爾Ni-po-lo) tức Nepal ngày nay. Theo Cunningham, từ Janakpur có hai đường đi tới Nepal. Một là theo sông Kamala, hai là theo sông Bhagavati. Huyền Trang cho biết chu vi bốn ngàn dặm, tương đương với kích thước thật của hai thung lũng của hai sông.

Ngài trở lại Phệ-xá-li, qua sông Gange đi về phía Nam.

Sông kali Gandaki tại vùng Himalaya

Núi đồi Nepal

Núi đồi Nepal

Mời xem tiếp Quyển 8 và quyển 9 vào tuần tới